Thingvellir- między Europą i Ameryką.

Thingvellir. Powinnam na początku opisać to miejsce, ale chciałam jeszcze raz pojechać, bo wcześniej skupiałam się na obserwacjach socjologicznych. A przecież Islandia to przede wszystkim nieokiełznana wspaniała natura. „Najdziwniejsza w świecie kraina, ulepiona z ognia i wody”. Dopiero po pewnym czasie zrozumiałam. że jestem w najniezwyklejszym kraju na świecie. W TV porównywali Islandię z Hawajami, ale głównie z powodów geologicznych. Park Thingvellir to serce islandzkiej historii oraz najbardziej teatralne i dramatyczne miejsce z tej przyczyny. A budzące grozę z powodu geologicznego. Park należy do tzw. Golden Circle, czyli must-see w Islandii. W związku z tym tłumy turystów bez względu na pogodę. Gdy się przyjeżdża kilka tysięcy kilometrów na wyspę, to plan trzeba zrealizować. My mamy więcej czasu, ale akurat nasze dni poświęcone na obejrzenie zetknięcia się dwóch płyt tektonicznych, były wyjątkowo zimne, wietrzne i czasami nie chciało się opuścić samochodu na spacer drogą świętych miejsc Islandczyków. Mea culpa, chciałoby się powiedzieć, bo to ja kłóciłam się z córką, gdy nie miałam siły wyjść z samochodu. Te dzikie przepaście, odgrodzone tylko sznurkiem, podczas spaceru z wnuczką przerażały mnie i zdumiewały swoim ogromem, ostrością rzeźby, nieziemską magią. Bałam się, że wiatr porwie mi nagle naszą kruszynkę. Naprawdę, tak się czułam. Na zdjęciu nie widac tego wietrzyska.

Widok z platformy, gdy znasz już historię miejsca, kulturową i geologiczną wydaje się nieprawdopodobny. Dominika szybko wraca.

Cała Islandia powstała dzięki rozchodzeniu się dwóch płyt kontynentalnych – europejskiej i północnoamerykańskiej. Zjawisko, które rozsuwa te płyty i oddala je od siebie, jednocześnie tworzy na ich granicy specyficzne pasmo górskie z ryftem (rodzajem doliny) na szczycie. To pasmo to tzw. Grzbiet Śródatlantycki, który biegnie – zgodnie z nazwą – środkiem Atlantyku, niemal od bieguna do bieguna, tutaj poszerza się 4-5 mm na rok. Ale nie robi się szczelina w ziemi, hahaha, tylko zastyga gorąca magma. Ponad powierzchnię oceanu wystaje tylko w kilku punktach – na Islandii i kilku mniejszych wyspach. Na Islandii najlepszym miejscem do obejrzenia tej oceanicznej doliny ryftowej wyniesionej ponad powierzchnię oceanu jest właśnie Park Narodowy Thingvellir. Stał się uświęconym miejscem dla Islandczyków, narodową świątynią już w 1928 roku. A od 2004 roku jest na liście Światowego Dziedzictwa UNESCO.

Bo Thingvellir jest nie tylko imponującym pomnikiem przyrody, ale także miejscem o znaczeniu historycznym i kulturowym. Wróćmy się do roku 870, kiedy na Islandię, do Zadymionej/ciepłymi źródłami/ Zatoki- Reykjavik -przybyli pierwsi osadnicy, a jest to zapisane w księdze Islendingabok. Kiedy ludności przybywało, klany wybrały i ustaliły miejsce Thingvellir na zgromadzenie- Althing – czyli islandzki parlament, oparty na norweskim prawie. Prawo głosu przy stanowieniu nowego prawa mieli na nim wodzowie klanów, ale obserwować obrady mogli wszyscy mieszkańcy wyspy. To tu tworzono prawo i wymierzano najważniejsze kary. Althing jest najstarszym (ciągle działającym) parlamentem na świecie, bo jego pierwsze obrady miały miejsce już w 930 roku, a w Thingvellir odbywały się aż do roku 1799. Dopiero później zostały przeniesione do Reykjaviku. W XIX wieku naród był rządzony przez despotyczną monarchię duńską i narodził się duch wyzwoleńczy, podobnie jak w wielu krajach Europy. Thingvellir symbolizował niepodległą Islandię. To także tutaj w 1000 r. naród islandzki porzucił Asatru, pogański system wierzeń staronorweskich, na rzecz chrześcijaństwa. I to również tu, prawie tysiąc lat później, bo w 1944 roku 17 czerwca, Islandczycy ogłosili wreszcie swoją niezależność od Danii i potwierdzili wybór pierwszego prezydenta. Z historią Islandii i jej parlamentaryzmu wiąże się kilka miejsc w Thingvellir, które warto odwiedzić spacerując po Parku. Patrzyłyśmy z platformy widokowej wg mapki. Dominika zeszła w dół innym razem.

Logberg –Skała Prawa to miejsce, z którego nawoływano do rozpoczęcia obrad Althing, przemawiano i zasądzano wyroki. Obrady zwoływano zwykle w drugiej połowie czerwca. Każdy, kto uczestniczył w zgromadzeniu, miał prawo stanąć na Logberg i przedstawić swoją sprawę. Logretta to była Izba Ustawodawcza. Nazwa przypomina mi Rosettę i Kamień z Rosetty, ale to trochę starsze czasy, równie tajemnicze. My też byłyśmy tam w czerwcu, znosiłyśmy ostre arktyczne powietrze i mroźny wiatr. A 2 czerwca były wybory prezydenckie. Startowało 12 osób, w tym połowa kobiet i jedna z nich wygrała, Halla Tomasdottir. Teraz kobiety dużo znaczą w Islandii, wywalczyły sobie prawdziwą wolność dopiero w latach 70.

Aż do XVI w. na Islandii kara śmierci niemal nie istniała. Dopiero w roku 1564 przegłosowano ustawę zwaną Wielkim Werdyktem, zgodnie z którą kobiety uznane za winne takich przestępstw jak czary, cudzołóstwo, kazirodztwo i dzieciobójstwo były karane śmiercią przez utopienie. Zasądzone kary wykonywano w Drekkingarhylur- Oczko wodne- poprzez wrzucenie związanej i nakrytej workiem kobiety do stawu oraz przytrzymanie jej pod wodą długimi drewnianymi tyczkami. Pierwsza egzekucja miała miejsce w 1590 roku, a ostatnia w 1749. W sumie stracono 18 kobiet. Mężczyzn ścinano toporem. Zdarzały się też stosy lub banicja, czyli zostawianie gdzieś na odludziu na pewną śmierć. Mężczyzn karano głównie za kradzież. Kościół luterański Thingvallakirkja z 1859 też jest w Dolinie . Ze słynnym Dzwonem, o którym pisał islandzki laureat Nobla HalldorLaxness w powieściach Czysty ton i Dzwon Islandii. Islandczycy mając taką karną historię, są bardzo posłusznym narodem. Przestrzegają prawa. Ja mogłam zaobserwować kierowców. Nikt nie przekracza szybkości. Nie ma kradzieży. Samochody są zostawiane otwarte, z kluczykami w środku. Domy można nie zamykać. W sklepach nikt cię nie pilnuje. Przestępczość istnieje, stąd ciekawe książki i filmy kryminalne, ale chyba w Norwegii i Szwecji? Zdecydowanie najprzyjemniej było delektować się urokiem jeziora Thingvallavatn- największym w kraju i najbardziej tajemniczym. W nim też przebiega granica płyt tektonicznych, euroazjatyckiej i północnoamerykańskiej, a najbardziej znana wodna szczelina o głębokości 63 m nazywa się Wąwozem Wszystkich Ludzi, albo Szczeliną Silfra.

Woda jest tam najczystsza na świecie. Niektórzy nurkują w słynnej Szczelinie z instruktorem. Są filmiki na youtube. Ekosystem jest podobny do Galapagos, gdzie Karol Darwin zaobserwował unikalne gatunki żyjące w izolacji. Tutaj są amfipody, które są przodkami najstarszych organizmów sprzed 16 milionów lat. Być w tym miejscu, to jakby doświadczyć uczuć wielkiego uczonego, być częścią historii i wszechświata. Gdy patrzy się na te rozległe połacie powulkanicznej ziemi, naprawdę doznaje się dziwnych stanów emocjonalnych. Do tej pory tak bardzo wzruszała mnie tylko wielka muzyka.

„ Jest tam jeszcze i inszych gór siła przy których co osobliwego i podziwienia godnego się dzieje” 1613.